باغ‌های ایرانی همواره در حوزه معماری و طراحی فضا حرف اول را می‌زنند و کمتر کسی است که از اهمیت و زیبایی‌های آن‌ها چیزی نشنیده باشد. در سرتاسر کشور ایران تعداد بی‌شماری باغ ایرانی وجود دارد که بازدید از هر کدام از آن‌ها می‌تواند دری را بر مشاهده فضایی رویایی و داستان‌های در پسِ آن‌ها بگشاید.

یکی از مهم‌ترین و البته سرشناس‌ترین باغ‌های ایرانی، باغ فین کاشان است. این باغ دارای اهمیت تاریخی و گردشگری زیادی است و به همین دلیل هم به طور سالانه میزبان گردشگران بسیاری است که از داخل و خارج از کشور برای بازدید از آن مراجعه می‌کنند. در این مطلب همراه ما باشید تا در رابطه با این باغ بیشتر بگوییم.

درباره باغ فین کاشان

باغ فین و حمام فین با سابقه تاریخی‌ای که به دوران صفویه باز می‌گردد دارای وسعتی در حدود ۲۳ هزار مترمربع است. در گذشته‌های نه چندان نزدیک این منطقه با داشتن چشمه زیبا و روان خود توجه پادشاهان و حاکمان بسیاری را به خود جلب کرده بود. معمولاً گفته می‌شود که احداث بنا‌های زیبا و شاهانه اولیه در این منطقه توسط آل بویه صورت گرفته و بعد‌ها در زمان ایلخانان مغول نیز نوسازی شده‌اند، اما باغ فین کنونی در نهایت در دوران صفویه بعد از زلزله‌ای که در سال ۹۸۲ هجری قمری اتفاق افتاد در قالب ساختمان هشتی ورودی و سردر، حمام صفوی، برج و باروی باغ و همین‌طور کوشک میانی ساخته شد. بعد از این در دوران زندیه، عمارت‌ها و بنا‌های دیگری در اطراف این باغ ساخته شد که سرانجام این منطقه را به مجموعه باغ فین تبدیل کرد.

در نهایت این باغ در سال ۱۳۱۴ به دلیل اهمیت و ارزش بالای تاریخی خود در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و همین مسئله نیز اهمیت آن را چندین و چند برابر می‌کند. از سال ۲۰۰۷ میلادی تلاش شد تا این باغ به ثبت جهانی نیز برسد، به همین دلیل بعد از چند سال، در نهایت در سال ۲۰۱۱ باغ فین کاشان در فهرست میراث جهانی یونسکو نیز قرار گرفت.

معماری باغ فین کاشان

همان‌طور که پیش از این نیز اشاره شد باغ فین کاشان نیز هم‌چون سایر باغ‌های ایرانی دارای معماری‌ای است که با تاریخ و طبیعت تلفیق شده و از این نظر نیز از اهمیت بسیاری برخوردار است. در ساخت این باغ تمامی اصول استاندارد ساخت باغ رعایت شده است، اما بخش مهم آن حضور دو عنصر آب و درخت است که به عنوان عناصر ثابت باغ‌های ایرانی در این منطقه نیز ایفای نقش می‌کنند.

وجود عنصر آب در باغ ایرانی باعث به وجود آمدن آرامش، خنک کردن هوا، همراهی صدای زیبایی آب و… می‌شود و از این حیث اهمیت زیادی دارد، اما باغ فین کاشان دارای معیار‌ها و ویژگی‌های معماری دیگری نیز هست که از میان آن‌ها می‌توان به حفظ تقارن اشاره کرد. گفته می‌شود که بیشترین میزان وجود عدم تقارن در این باغ در دوران صفویه به وجود آمده است، اما کم‌کم دخالت پادشاهان بعدی در ساخت و نوسازی این باغ، مفهوم قرینه را تا حدودی از بین برد. این فاصله و خروج از تقارن در مسیر‌های تردد در باغ و ابنیه اضافه شد که بسیار هم به چشم می‌خورد.

در معماری باغ فین کاشان دو حوض مهم و مشهوری وجود دارند که حوض جوش و حوض دوازده فواره نامیده می‌شوند. دلیل اهمیت حوض جوش به کفپوش زیبای آن باز می‌گردد که نقشی مانند قالی‌های ترنج و محراب کاشان دارد. کاشی‌های استفاده‌شده در این حوض همگی از نوع زرین فام بوده و کاری از خاندان هنرمند کاشانی اَبی طاهر هستند. این کاشی‌ها تا دوران رضاشاه در حوض وجود داشتند، اما در نهایت بعد از غارتگری‌های صورت‌گرفته توسط نایبی‌ها دزدیده شدند!

حوض دوازده فواره در زمان محمدشاه قاجار ساخته شد. فواره‌های موجود در این حوض حکایتی از ساختار باغ ایرانی و معماری بی‌نظیر گذشته دارد که بدون هیچ نیروی خارجی، جریان عمودی خود را برای حرکت آب پی می‌گیرد.

عمارت‌های باغ فین کاشان

همان‌طور که پیش از این نیز اشاره شد باغ فین کاشان به عنوان یک مجموعه دارای عمارت‌ها و ابنیه متفاوتی است. از همان لحظه ورود ساختمان سردر ورودی به چشمتان خواهد خود و هر چه به سمت مرکز باغ نزدیک‌تر شوید کوشک صفوی نیز توجهتان را به خود جلب خواهد کرد. کوشک صفوی ساختمانی دو طبقه است که طبقه پایین آن شامل هشتی و دالان ورودی به باغ می‌شود و طبقه بالایی آن نیز دارای سالنی زیبا و بزرگ است که چشم‌انداز خوبی به اطراف خود دارد.

کوشک در واقع قصر کوچکی است که در مرکز باغ ایرانی و نقطه تلاقی محور اصلی طولی و عرضی قرار می‌گیرد و به اطراف احاطه دارد. کوشک مرکزی باغ فین کاشان در زمان شاه عباس اول و برای تفریح و مراسم جشن ساخته شد و در زمان شاه صفی نیز عمارت کلاه فرنگی بر آن افزوده شد.

بعد از دوران صفویه عمارت‌های دیگری نیز به مجموعه این باغ اضافه شدند که در کل عمارت‌ها و بخش‌های موزه ملی، خلوت کریم‌خانی، اتاق شاه‌نشین، حمام سلطنتی، شترگلوی قاجاری، خلوت نظام‌الدوله، تقسیم‌گاه و… را شامل می‌شوند.

بازدید از حمام فین کاشان

یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری باغ فین، حمام فین است که قتلگاه امیرکبیر بوده است، اما علاوه بر این عناصر ارزشمند دیگری مثل حوض جوش، باغ و معماری زیبا و… نیز همه و همه باعث جذب گردشگران به باغ فین کاشان می‌شوند.

این باغ در شش کیلومتری جنوب کاشان، انتهای خیابان امیرکبیر فعلی و روستای فین قدیم قرار دارد و شما می‌توانید برای رفتن به این منطقه علاوه بر اتومبیل شخصی خود از وسایل نقلیه‌ای از جمله مینی‌بوس‌های موجود در مرکز شهر کاشان نیز استفاده نمایید. این باغ در تمامی روز‌های سال به‌جز ایام تعطیل و سوگواری و همین‌طور روز تحویل سال نو از سال ۹ صبح تا ۵ بعد از ظهر آماده خدمت‌رسانی به مسافران و بازدیدکنندگان است.

برای بازدید از این باغ چیزی در حدود یک تا دو ساعت زمان کافی است و در این مدت می‌توانید تمامی بخش‌های باغ را مشاهده کنید. برای بازدید از باغ فین کاشان می‌توانید در تمامی فصل‌های سال اقدام کنید، اما فصل بهار به دلیل مراسم گلاب‌گیری مشهور و محبوب کاشان و همین‌طور آب و هوای خوب آن بهترین گزینه برای سفر و بازدید از باغ فین کاشان است.